Drzewo. Drewno. Materiał czy świętość?

Dwie wystawy rzeźby w drewnie, plener rzeźbiarski dla młodzieży, panel dyskusyjny i wiele innych wydarzeń w projekcie Drzewo. Drewno. Materiał czy świętość?

Głównymi wydarzeniami przedsięwzięcia realizowanego przez Galerię Bielską BWA pod nazwą Drzewo. Drewno. Materiał czy świętość? są wystawy współczesnej rzeźby w drewnie autorstwa Józka Nowaka i Marcina Rząsy. Dla obu artystów drewno jest wyłącznym materiałem rzeźbiarskim. Obaj tworzą całe postaci ludzkie z jednego kawałka drewna, lecz sposób ich potraktowania jest odmienny. W programie wiele wydarzeń związanych z rolą drewna, jako materiału naturalnego, bliskiego człowiekowi, ale także miejscem drzew w ekosystemie i koniecznością ich ochrony.
Pomysłodawczynią i kuratorką projektu jest Agata Smalcerz.

Willa Sixta, 2021, fot. Krzysztof Morcinek

Agata Smalcerz, kuratorka projektu „Drzewo. Drewno. Materiał czy świętość?”:
Naszym celem jest zwrócenie uwagi na drewno – materiał rzeźbiarski, który przez artystów traktowany jest jako materiał „z duszą”. Wynika to stąd, że drewno było kiedyś żywym drzewem, a drzewo jest ważną częścią ekosystemu, którego znaczenie jest coraz bardziej dostrzegane, nie tylko przez ekologów, ale zwykłych mieszkańców. Najtrudniej jest zrozumieć, jak ważne są drzewa dla ludzi – urzędnikom, politykom, decydentom. Wycinanie drzew w miastach, wycinanie lasów wciąż przyspiesza, a świadomość ekologiczna w tym zakresie ciągle nie jest powszechna. Na szczęście wiele się zmienia i należy optymistycznie zakładać, że człowiek na czas zrozumie, że wiele zależy od niego.
Drzewa w różnych kulturach były traktowane tak, jakby miały boski pierwiastek: święte gaje u Prasłowian, średniowieczne ogrody klasztorne odzwierciedlające porządek świata. Czczone jako siedziba bóstwa w kulturach pierwotnych. Współcześnie podziwiamy stare drzewa, mamy do nich wielki szacunek – te najstarsze na świecie mają po kilka tysięcy lat, w Polsce – ponad tysiąc lat. Są starsze niż nasze cywilizacje, nasze kultury, które wydają nam się rozwinięte i długotrwałe.
Martwe drzewo nie jest odpadem, staje się drewnem, jednym z najcenniejszych materiałów dostępnych ludzkości. I choć służy w różnych dziedzinach życia, to użyte w sztuce staje się wyrazicielem wzniosłych idei, budzi wielkie emocje, staje się dziełem o ogromnym znaczeniu kulturotwórczym. Choć kruche i z pozoru nietrwałe, narażone na zniszczenie przez wodę i ogień, może przetrwać setki lat zachwycając kolejne pokolenia. Drewniane rzeźby mogą być polichromowane, zyskując na walorach wizualnych, ale mogą też pozostać surowe, dzięki czemu rozpoznawalny jest gatunek drzewa, widoczna jego struktura, wyczuwalny zapach.
Snycerstwo było przez wieki jedną z najważniejszych gałęzi sztuki, arcydzieła takie, jak ołtarz Wita Stwosza w Krakowie czy średniowieczne Piękne Madonny stanowią niepodważalny skarb ludzkości. Współcześnie snycerka jest domeną sztuki ludowej, lecz drewno jako materiał rzeźbiarski nadal znajduje swoich zwolenników.
Wypolerowane drewno, z rysunkiem słoi oraz kolorem charakterystycznym dla danego gatunku, stosowane jest w rzeźbie abstrakcyjnej, gdzie forma często jest tylko pretekstem do ukazania materii drewna.